صفحه آرایی (صفحه آرایی نوین)
برای دسترسی آسان به مطالب روی لینک‌های زیر کلیک نمایید
در آرایش صفحات کتاب‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و دیگر نشریات چون صفحات پی‌درپی می‌باشند باید به مجموعه صفحات فکر کرد تا طراح ازنظر نظم و آرایش در همه صفحات هماهنگ باشد بخصوص این هماهنگی در دو صفحه، روبروی هم کاملاً بایستی رعایت گردد.
شیوه‌های آرایش کتاب‌های علمی- داستانی- شعر- لغت یا کتاب‌های مربوط به کودکان بایستی متفاوت باشد.
باید بر اساس آگاهی‌های کلی که نسبت به فضای موضوعات مختلف داریم کیفیت موضوعات را در شکل‌ها و تقسیمات محدود صفحه مجسم کرد تا به‌طور غیرمستقیم خواننده در فضای موضوع قرار گیرد و عمل خواندن و فهم مطالب بهتر انجام شود.
در صفحه‌آرایی همواره باید در نظر داشت که کتاب برای زمان کوتاهی در دسترس مردم قرار ندارد لذا در صفحه‌آرایی کتب آداب و سنن اثر زیادی دارند که منطبق شدن با شیوه‌های کلاسیک نتیجه‌ای نسبتاً خوب داشته است.
در صفحه‌آرایی نشریات، به علت محدودیت‌های مختلف بایستی فکر نو و ایده‌ای نو مطرح گردد.
با توجه به اینکه نشریات مطالب کمتری نسبت به کتاب دارند و مدت استفاده آن‌ها نیز کوتاه‌تر است لذا طراح موظف است که راه‌های مختلف را موردبررسی قرار دهد.
نکات حائز اهمیت در صفحه‌آرایی
- انتخاب مناسب نوع خط
- متناسب بودن فواصل سطرها
- در نظر گرفتن فضاهای پر و خالی بین کلمات
- تناسب رنگ مرکب
- انتخاب نوع کاغذ
عوامل زیباسازی صفحات چاپی
- فرم چاپ شونده
- تصاویر و طرح‌ها
- خطوط و حروف
- رنگ‌ها و بی‌رنگ‌ها
- تیترها و سو تیترها
- فضاهای پر و خالی
عوامل مؤثر در طراحی و صفحه آرایی
کاربرد رنگ در صفحه آرایی
- استفاده از رنگ برای زمینه و سازماندهی عناصر در سطوح رنگی
- استفاده از رنگ برای پوشش کلی و تزئین و آرایش و برای تفکیک کردن عناصر صفحه بمثابه ابزاری برای تأکید و تداوم و پیوستگی
عوامل مؤثر در طراحی و صفحه آرایی خوب
عناصر مرتبط به هم در یک صفحه آرایی خوب که در بیننده حس حرکت و همبستگی ایجاد می‌کند عبارتند از:
تناسب: تناسب در انتخاب اندازه‌های مناسب- تناسب در ارتباط اجزاء و تناسب در طول و عرض لی اوت که در اندازه، المان‌های موجود تأثیر بسزایی دارد.
تعادل: تعادل زمانی بوجود می‌آید که در بیننده احساسی از موازنه ایجاد می‌کند و به دو نوع است.
نامتقارن: تعادل بوسیله المان‌های مختلفی که در اطراف مرکز بصری بوجود می‌ید.
متقارن: تعادل دو سمت خط عمودی که از مرکز بصری می‌گذرد در یک لی اوت طول و عرض باید از یک نسبت مناسب برخوردارباشد و برای تعادل در لی اوت فرمول مشخصی نیست و تجربه و بینش طراح مؤثر است.
کنتراست: با ایجاد مانور در عواملی مانند شکل- رنگ- اندازه و جهت کنتراست پدید می‌آید.
وحدت (یکپارچگی): ارتباط المان‌های مختلف و در مجموع ارتباط آن‌ها با کل طرح یا ارتباط المان‌ها با هم به طوری که مجموعاً یک کل واحد به حساب آیند.
هارمونی: در حقیقت هارمونی از اغتشاشی که ممکن است بخاطر ایجاد کنتراست در المان‌های مختلف صفحه بوجود آمده باشد جلوگیری می‌کند.
مرکز بصری در لی اوت
مرکز بصری در واقع اصطلاح در لی اوت است که محل آن کمی بالاتر از مرکز هندسی است و مرکز هندسی محل تقاطع اقطار در یک مستطیل است.
اصول اساسی لی اوت
برای طرح بیان اولیه یا اتود سه نوع لی اوت وجود دارد:
- Miniature layout لی اوت مینیاتور در اندازه کوچک
- Thumbnail sketch که عمداً برای حل مسئله، تصویر در صفحه از آن استفاده می‌شود.
- Comprehensive layout لی اوت در اندازه کوچک می‌تواند در هر اندازه ای باشد ولی معمولاً ثبت طول و عرض آن به اندازه اصلی متناسب است.
مزایای Thumbnail sketch
- باعث بروی کاغذ آوردن ایده‌های بیشتری می‌شود چون کار در اندازه اصلی باعث اتلاف وقت است.
- از نظر اقتصادی برای تجربه ایده‌های مختلف با صرفه است.
- در این نوع اتود که انواع المان‌های موجود در صفحه مانند تصویر، نوشته و …
همه به صورت مدادی عرضه می‌شود محل جایگیری مطلب، تصویر و یا تیتر بررسی می‌شود و در نهایت شکل حروف و فضاهای موجود باید نشان دهنده کار اصلی باشد.
عناصر یک صفحه ساده بدون تصویر
- حاشیه و متن
- لب برهای صفحه (مرز صفحه)
- شکل و اندازه کلمات
- طول سطرها
- تناسب عرض حاشیه با عرض متن
شکل متن
- شکل کلی هندسی متن
- شکل ریز و درشتی حروف
- رنگ حروف (به صورت مربع یا مستطیل)
موقعیت تصاویر در صفحه آرایی (صفحه آرایی نوین)
- در تصاویری که نگاه با چشم همراه نیست مانند تصاویر وسایط نقلیه- ابنیه و غیر درب ورودی ابنیه و جلو وسایط نقلیه و یا مسیر حرکت متعارف آن به منزله چشم تصویر می‌باشد.
- اگر تصویری که زاویه دید آن به چپ باشد و در قسمت چپ صفحه کار شود چشم خواننده به سمت خارج از کادر صفحه معطوف خواهد شد.
- تصویر شخصی که از روبرو نگاه می‌کند و یا به هیچ یک از سمت‌های بالا و پایین و چپ و راست نگاه نمی‌کند دارای زاویه تصویر خنثی می‌باشد و تصویر خنثی هر جای صفحه می‌تواند قرار بگیرد.
- تصویر نگاه به سمت راست و کمی متمایل به پایین باید درست در سمت چپ صفحه و بالای صفحه قرار گیرد.
- جای تصویر با نگاه به پایین به بالا در زیر صفحه می‌باشد.
- اگر تصاویر همراه با چند نگاه باشد در این صورت ابتدا برآیند نیروها را بدست می‌آوریم و تصویر با چند نگاه تبدیل به تصویر با یک نگاه می‌گردد.
اشکالات اندازه عکس‌ها در صفحه آرایی (صفحه آرایی نوین)
- تصویر بزرگ است و موضوع چندان مهم نیست و بایستی تصویر کوچک شود.
- موضوع هم است ولی تصویر کوچک- تصویر بایستی بزرگ شود و یا اگر بخواهیم مقداری از عکس را حذف کنیم که آنوقت موضوع اصلی عکس خیلی کوچک خواهد بود.
- به سبب نبودن جای کافی در روی سطح کاغذ ماکت بندی مجبور شویم تصویر را کوچک کنیم.
- به جهت فضای خالی زیاد مجبور شویم تصویر را به اندازه فضای موجود بزرگ نماییم.
ویرایش تصویر
ویرایش کردن تصویر عبارت است از متناسب کردن تصویر جهت چاپ از نظر اندازه.
تیتر چیست؟
- تیتر به همان اندازه که یک مطلب خواندنی است یک المان گرافیکی نیز است که می‌تواند به‌وسیله فرم و شکل ظاهری درست به اندازه، محتوی و معنایش جلب کند.
- تیتر روشن کننده، مطالب مطبوعات از یکدیگر است.
- عنوان در واقع راهنمایی خواننده است برای مطلبی که خواهد خواند.
- تیتر در مرحله اول جلب خواننده و در مرحله بعد کار عرضه پیام اصلی را انجام می‌دهد.
- تیتر تفکیک کننده، مطالب مختلف روزنامه و مجله از یکدیگر و ایجاد کننده سهولت در انتخاب و خواندن مطالب است.
- تیتر محتوای پیام را خلاصه یا مستقیماً اظهار می‌کند.
- تیتر تا حدودی شبیه علامت‌های راهنمایی در خیابان‌ها و جاده‌ها می‌باشد تا خواننده را به خواندن خبر هدایت نموده و برانگیزاننده، کنجکاوی خواننده برای خواندن مطلب باشد.
تیتر در صفحه آرایی (صفحه آرایی نوین)
- انتخاب نوع تصویر تیتر باید مانند انتخاب یک تصویر دارای فرم زاویه دید خاصی باشد.
- تیتر برای ایجاد ارتباط بین تصویر و نوشته بکار رود و خلاصه و محتوای پیام را بیان کند.
- سوتیتر باید کوچک‌تر از تیتر بوده و اغلب بین پاراگراف‌های مطلب قرار گیرد.
- سوتیتر در ضمن کنتراست با نوشته تناسب کلی نیز با نوشته داشته باشد.
- در نظر گرفتن فضای سفید اطراف تیتر و همچنین رنگ آن‌ها که در اندازه، تیتر فراوانی دارد.
اندازه تیتر و سوتیتر
- سوتیتر (تیتر مشروح) باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا خود توجه لازم را کسب کند ولی نه آن‌قدر بزرگ که تیتر اصلی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
- تیتر مشروح یا تیتر دوم اگر به اندازه نوشته متناسب شود بهتر است ولی به هر حال بایستی دارای کنتراست کافی برای جلب توجه بیننده باشد.
نکات مهم در به دست آوردن اندازه مختلف تیتر
- وزن المان‌های مختلف موجود در صفحه
- اندازه، صفحه و ابعاد مختلف تبلیغ به این معنی که فضای وسیع‌تر تیتر بزرگ‌تر می‌خواهد.
- فضای سفید اطراف تیتر (تیترهای کوچک با جایگیری در فضای سفید وسیع کاملاً خود را نشان می‌دهند).
- رنگ، استفاده از رنگ در تیترهای مختلف موجب می‌شود که اندازه آن‌ها بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از زمانی که سیاه و سفید هستند به نظر بیاید.
- طول تیتر، در مورد تیترهای طولانی طراح ناچار به استفاده از حروف خیلی کوچک است این وضع می‌تواند با شکستن تیتر در گروه‌های بزرگ‌تر یا کوچک‌تر حل شود.
- اندازه و فرم فضایی که برای رساندن پیام بکار گرفته می‌شود.
نحوه قرار گرفتن تیتر در صفحه
- تیتر می‌تواند در بالای صفحه به طرز عادی مورد استفاده قرار گیرد.
- می‌توان یک ستون کامل را به تیتر اختصاص داد که تیتر در بالا و یا پایین صفحه قرار گیرد.
- می‌توان تیتر را در بالای ستون‌ها جای داد و نوشته را از پایین آن شروع کرد.
- تیتر را می‌توان در مرکز صفحه تبلیغی بستگی به خواندن مطلب دارد تیتر باید طوری قرار بگیرد که توجه خواننده به سوی نوشته جلب شود.
- اگر تأثیر یک موضوع تبلیغی بستگی به خواندن مطلب دارد تیتر باید طوری قرار بگیرد که توجه خواننده به سوی نوشته جلب شود.
- اگر تیتری بالای تصویر قرار می‌گیرد باید به اندازه حروف آن طوری باشد که بعد از تصویر سریع متوجه تیتر شد این نوع تیتر با (suphead) می‌تواند توجه بیشتر را به سوی خود جلب کند.
- اگر آرم و تصویر یک کار تبلیغ در نگاه اول دیده می‌شود در آن حال تیتر می‌تواند به اندازه کوچک جهت یادآوری مطرح گردد مانند صفحات پشت مجله.
نکات مهم در تأکید بر تیتر
- اضافه کردن رنگ
- ترکیب تزئینات با خطوط تیتر
- استفاده از حروف بزرگ (capital) در لاتین
- طرز نوشتن حروف تیتر
- استفاده از حروف (Initial)
- ترکیب تیتر با یک تکنیک هنری
- چاپ دوبله تیتر روی سطح کمرنگ‌تر
- استفاده از دست نوشته
- استفاده از دست نوشته
- استفاده از روش‌های عکاسی
- استفاده به‌صورت کج و سایه‌دار (استفاده از پرسپکتیو در تیتر)
- استفاده از حرف فرم دار برای بیان معنی خاص
شرایط استفاده از حروف فرم دار به‌عنوان تیتر
- طریق و روشی مخصوص برای درک اصل موضوع: این نوع تیترها با تأکید بر فرم و شکل تغییر می‌کنند و به‌این‌ترتیب که تصویر بیانگر معنی و حالت است.
- اگر فرمی که به تیتر داده می‌شود با دیگر المان‌های لی اوت مناسب باشد این تأکید نیز قابل‌قبول است مانند تصویر.
- در تبلیغاتی با اندازه کوچک که رقابت برای توجه مخصوصاً شدیدتر است، روش‌های مخصوص تیتر غالباً مؤثرند.
انواع تیتر تصویری
- تیتر مستقیم: این نوع تیتر در یک یا چند ستون به‌صورت افقی قرار می‌گیرد .
- تیتر راست: تیتر راست دارای زاویه، دید به سمت راست می‌باشد حروف تیتر به موازات حاشیه صفحه در سمت چپ چیده می‌شود. این نوع تیتر با تصویر که به سمت راست نگاه می‌کند برابر است این تیتر همراه تصویر با زاویه دید چپ ایجاد تعادل و شکل کلی صفحه به دید خنثی می‌شود.
- تیتر چپ: این تیترها دارای زاویه دید به سمت چپ می‌باشد، حروف تیتر چپ به موازات حاشیه صفحه در سمت راست چیده می‌شود و با تصویری که به سمت چپ نگاه می‌کند برابر است.
- تیتر قرینه افقی و عمودی: نسبت به یک خط فرضی افقی و عمودی ایجاد می‌شود حروف سمت راست نسبت به خط فرضی عمودی با حروف سمت چپ ایجاد تقارن می‌کند. تیتر قرینه افقی و عمودی از نظر دید مانند یک تصویر خنثی بوده . در هر نقطه‌ای از صفحه می‌تواند جا بگیرد حتی با قرار دادن چند تصویر در مقابل هم با زوایای دید گوناگون نگاه‌ها خنثی می‌شود.
تایپوگرافی چیست؟
قبل از پیدایی عکس در مطبوعات تنها وسیله تزئین صفحات چاپ شده انواع حروف تزئینی و خطوط منقوش بود و گاه از چیدن حروف تیتر به اشکال غیرعادی به فرم‌های خوانای تزئینی دست می‌یافتند و تایپوگرافی عبارت است از قرار گرفتن حروف چاپی در کنار هم به طریقی که ایجاد فرم و کمپوزسیون نماید.
اکبر عباسی مدیر مسئول انتشارات پیک مشاور