صفحه‌بندی کتاب قسمت چهارم (صفحه بندی)
برای دسترسی آسان به مطالب روی لینک‌های زیر کلیک نمایید
عناصر طراحی روی جلد کتاب
- نام کتاب
- نام نویسنده
- نام ناشر کتاب همراه با علامت تجاری سازمان
- شماره جلد کتاب
مطالب ضروری در شناسنامه کتاب
- در بعضی کتاب‌ها شاید دو نوع فهرست لازم باشد، فهرست کوتاه و فهرست تفضیلی که با چند شماره مشخص می‌گردد.
- در بعضی کتاب‌های فرانسوی، آلمانی و روسی بر خلاف کتاب‌های انگلیسی و آمریکایی فهرست مطالب در آخر کتاب چاپ می‌شود.
- در قطع‌های بزرگ فهرست را در دو ستون و در قطع جیبی معمولاً فهرست‌ها در یک ستون چیده می‌شود.
- فهرست مطالب کتاب در آغاز و اشاره منابع مطالب در آخر کتاب و همچنین اشاره به واژه‌نامه کتاب در راهنمایی خواننده کتاب مؤثر است.
سر صفحه کتاب
معمولاً عنوان کلی‌تر را در صفحه زوج و عنوان خاص‌تر را در صفحه فرد چاپ می‌کنند مثلاً اگر سر صفحه کتاب در صفحه زوج قرار گیرد عنوان فصل در صفحه فرد قرار می‌گیرد یا عنوان فصل در صفحه زوج قرار می‌گیرد عنوان بخش‌های فرعی هر فصل در صفحه فرد قرار می‌گیرد.
صفحه آرایی (صفحه بندی کتاب)
حاشیه‌های صفحات کتاب
- حاشیه‌ها را نباید عریض گرفت مگر در بعضی مجموعه‌های اشعار یا نمایشنامه‌ها و غیره.
- در متن‌های معمولی عرض متن (طول اشپون) می‌تواند بین ۸۳ تا ۷۰ درصد عرض، صفحه صحافی شده نوسان کند.
- تجاوز عرض متن چاپی از ۸۵% عرض صفحه چشم را ناراحت خواهد کرد.
- کمتر از ۷۰% متن را در ردیف متن‌های خاص قرار خواهد داد.
- حاشیه طرف برش پهن‌تر از حاشیه طرف عطف کتاب است.
- حاشیه فوقانی باریک‌تر از حاشیه تحتانی است.
- در اکثریت قریب به اتفاق کتاب‌های کناره‌های راست و چپ متن موازات خط قائم میزان می‌شوند در بعضی کتاب‌ها کناره چپ (در کتاب‌های لاتین طرف راست) را آزاد می‌گذارند.
- حاشیه بیرونی کمی کوچک‌تر از حاشیه پایین یا مساوی و حتی بزرگ‌تر از آن نیز می‌باشد.
- حاشیه درونی همیشه کوچک‌تر از حاشیه پایین یا مساوی و حتی بزرگ‌تر از آن نیز می‌باشد.
- قطع صفحه و نسبت متن چاپی به آن در عمل وضع حاشیه‌ها تنظیم متن پاراگراف‌ها- نقل‌قول پانوشته‌ها، جدول‌ها، نمودارها و عنوان‌ها از مهم‌ترین کارهای طراح کتاب در رابطه با آرایش صفحات می‌باشد.
تعیین نوع حروف و اندازه حروف چاپی کتاب
در تعیین حروف یک کتاب که اصطلاحاً مارک آپ گفته می‌شود عملکرد کتاب طبقات مختلف خواننده آن و مسائل اقتصادی در نظر گرفته می‌شود مثال برای کتاب‌هایی که برای کودکان و نوآموزان و کتاب‌های آموزش سواد برای بزرگ‌سالان تنظیم می‌شوند باید از حروف درشت‌تر استفاده کرد و تصویر‌های آن‌ها نیز بزرگ و رنگی باشد و همچنین فاصله بین سطرها نیز بیشتر شود و حتی‌المقدور متن یک ستونی باشد.
تعیین حروف متن و عنوان‌ها در کتاب
- عملاً حروف متن کتاب‌های فارسی بیشتر از ۱۲ تا ۱۶ پونتی انتخاب می‌شود ولی به‌طورکلی بین ۱۰ تا ۱۸ پونت حروف متن کتاب‌ها نوسان دارد.
- هماهنگی حروف لاتین با حروف فارسی در متن.
- فرعی‌ترین عنوان را معمولاً می‌توان هم به اندازه حروف متن یا کوچک‌تر منت‌ها سیاه یا ایرانیک برگزید.
- جای چاپ عنوان‌ها وسط یا در کنار است.
- در متن‌های فشرده می‌توان پس از مقداری فاصله فصل تازه را آغاز کرد.
- اگر فصل از صفحه نو آغاز شود به اندازه یک‌سوم متن در بالای صفحه فاصله گذاشته شود.
- در متن‌های سه ستونی یا دو ستونی بهتر است حروف ریز بکار برد.
- صفحه دو ستونی می‌تواند ۳ تا ۴ گوادرات باشد و فاصله بین آن‌ها معمولاً یک سیسرو است.
- ستون‌ها را می‌توان با خط‌های عمودی از یکدیگر جدا ساخت.
- نخستین سطر (سر سطر) همه پاراگراف‌ها بایستی مقداری داخل بنشیند.
- سر سطر برحسب شماره حروف و طول سطر مقدارش متفاوت است (اندازه آن حدود یک یا سه سیسرو می‌باشد هر سیسرو برابر ۵/۴ سانتی‌متر است).
صفحه آرایی (صفحه بندی کتاب)
شماره‌گذاری صفحات کتاب
- در صورت تعدد صفحات می‌توان برای تمایز بصری از شماره‌های پانوشت‌ها شماره صفحه‌ها را در داخل پرانتز نهاد.
- روی صفحه خالی هرگز شماره قرار نمی‌گیرد.
- اگر شماره‌گذاری در بالای صفحه درست باشد شماره تازه در پایین صفحه قرار دارد استثنائاً حذف کرد.
- اگر متن دو ستونی باشد شماره صفحه درست در محاذات فاصله بین ستون‌ها قرار می‌گیرد.
قطع کتاب‌ها
- جیبی سانتی‌متر
- پالتویی سانتی‌متر
- رقعیسانتی‌متر
- مخصوصسانتی‌متر
- دانشگاهیسانتی‌متر
- رقعی لوکسسانتی‌متر
- قطع رحلی برایی سانتی‌متر
صفحه آرایی بروشور و کاتالوگ
بروشور یا کاتالوگ صفحه‌ای است از کاغذ یا جنس دیگر که پیام یا دستور راهنمایی چیزی یا مکانی یا کالایی را به مردم اعلام می‌کند. بروشور درباره مسائلی مانند تبلیغ کالاهای تجاری- فرهنگی- اجتماعی و سیاسی تهیه می‌شود. اندازه بروشورها معمولاً حدود سانتی‌متر و قطع‌های دیگر دارد مانند جیبی و غیره.
تعریف کاتالوگ و بروشور
کاتالوگ به معنی فهرست می‌باشد. بروشور در فرانسه یعنی جزوه- دفترچه- جزوه‌ای که انواع یک محصول را معرفی می‌کند، بروشور را برای صفحات کمتر و کاتالوگ را برای صفحات بیشتر استفاده می‌کنند اما در واقع بروشور حاوی توضیحات کلی است و کاتالوگ انواع چیزی را شرح می‌دهد.
- وجود ارتباط تجاری
- نظم و ترتیب اداری ممالک
- قابلیت مشخص کردن آن‌ها به وسیله نام‌های تجاری و دولتی
- قابلیت تشخیص نام‌ها البته در میان بعضی از خریداران (بی‌سوادان)
- در سال ۱۷۶ با استقلال آمریکا و گسترش روابط تجاری تجارت کالاهای مصرفی در اروپا افزونی یافت و در نتیجه ایجاد تجارتخانه و غیره صنعت و هنر تابلوسازی را به شکل امروزی آن درآورد.
- در قرن ۱۸، انواع تابلوها پایگاه ثابت و اجتماعی خود را تحت شرایط یاد شده حفظ کردند.
- در سال‌های بین ۱۹-۱۹۱۴ مواد پلاستیکی و کائوچو برای اولین بار به عنوان داده‌های تزئینی و قابل‌انعطاف به کار گرفته شد.
ادامه دارد…
صفحه آرایی قسمت سوم (صفحه آرای نوین)
اکبر عباسی مدیر مسئول انتشارات پیک مشاور